وی ادامه داد: اشعه فرابنفش، نوعی از پرتوهای الکترومغناطیسی است که به‌صورت طبیعی در نور خورشید وجود دارد و به سه نوع UVA، UVB و UVC دسته‌بندی می‌شود. از میان این سه، اشعه UVC با کوتاه‌ترین طول موج و بیشترین انرژی، خوشبختانه به‌طور کامل توسط لایه اوزون جذب می‌شود و به سطح زمین نمی‌رسد.

هادیی بیان کرد: اما خطر اصلی از سوی دو نوع دیگر، یعنی اشعه‌های UVA و UVB است. اشعه UVB با وجود جذب بخش اعظم آن توسط لایه اوزون، هنوز به میزان 5 تا 10 درصد به سطح زمین می‌رسد و عامل اصلی بروز سوختگی‌های پوستی، آسیب به DNA و در نتیجه سرطان‌های پوست به شمار می‌رود. این نوع اشعه بیشتر به لایه‌های سطحی پوست نفوذ کرده و حتی در تماس‌های کوتاه‌مدت نیز می‌تواند آسیب‌زا باشد.

وی اذعان کرد: اشعه UVA با طول موج بلندتر و انرژی کمتر، به لایه‌های عمقی‌تر پوست نفوذ می‌کند و نقش مهمی در پیری زودرس پوست، بروز چین و چروک، تغییر رنگ پوست و نیز افزایش خطر ابتلاء به برخی انواع سرطان‌های پوستی دارد. همچنین هر دو نوع اشعه فرابنفش در بروز اختلالات بینایی مانند آب مروارید نیز موثرند.

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: قرارگیری در معرض نور خورشید به‌معنای حتمی ابتلاء به سرطان پوست نیست. بسیاری از افراد به‌طور روزمره و در طول سال‌های زندگی با نور خورشید تماس دارند، بدون اینکه دچار بیماری‌های خطرناک شوند، اما رعایت اقدامات پیشگیرانه ضروری است.

شاخص UV و میزان خطر

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: سازمان‌های جهانی برای سنجش شدت تابش اشعه فرابنفش، شاخصی به نام «UV Index» تعریف کرده‌اند که از عدد صفر تا 11 و بالاتر متغیر است. این شاخص ابزار مهمی برای ارزیابی خطر قرار گرفتن در معرض UV به شمار می‌رود: 0 تا 2 میزان UV بسیار پایین است؛ فعالیت در فضای باز بدون اقدامات حفاظتی مجاز، 3 تا 7، تابش در حد متوسط تا زیاد است؛ توصیه می‌شود از ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر در سایه بمانید و از ضد آفتاب با SPF 15 یا بیشتر، لباس آستین‌دار، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی استفاده کنید و 8 و بالاتر به دلیل تابش بسیار زیاد، خطرناک است؛ حتی تماس کوتاه با نور آفتاب می‌تواند منجر به سوختگی شدید، آسیب‌های چشمی و افزایش خطر سرطان پوست شود. در این شرایط، حضور در فضای باز بدون محافظ توصیه نمی‌شود.

قانون سایه؛ راهنمای ساده برای تشخیص خطر

هادیی تصریح کرد: یکی از راهکارهای ساده برای تشخیص شدت تابش اشعه فرابنفش، «قانون سایه» است. اگر در طول روز سایه بدن شما کوتاه‌تر از قدتان باشد، یعنی خورشید در موقعیت بالاتری در آسمان قرار دارد و میزان UV دریافتی بیش از حد ایمن است. در چنین شرایطی، باید اقدامات حفاظتی به‌طور جدی رعایت شود.

راهکار برای کاهش خطرات ناشی از اشعه UV

برای کاهش خطرات ناشی از اشعه UV، نکاتی اعم از پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به‌ویژه در ساعات میانی روز (10 صبح تا 4 بعدازظهر)، استفاده از محیط‌های سایه‌دار یا سرپوشیده هنگام فعالیت‌های فضای باز و همچنین استفاده از وسایل محافظتی همچون استفاده از کلاه لبه‌دار، لباس‌های آستین‌دار و ترجیحاً روشن، کرم ضد آفتاب با SPF بالا (حداقل 15) و عینک آفتابی استاندارد با محافظ UV استفاده شود؛ این اقدامات اگرچه تماس با اشعه فرابنفش را به‌طور کامل حذف نمی‌کنند، اما می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی سطح مواجهه با این پرتو مضر را کاهش دهند و از بروز عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری کنند.

سه گام برای محافظت در برابر اشعه فرابنفش

وی اذعان کرد: پوشیدن لباس‌های پوشیده و آستین‌بلند از مهم‌ترین روش‌های کاهش تماس مستقیم پوست با اشعه فرابنفش (UV) در فصول گرم سال به شمار می‌رود. استفاده از کلاه‌های لبه‌دار با لبه‌ای به طول 7 تا 10 سانتی‌متر، نقش مؤثری در جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب بر صورت و گردن دارد.

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین خاطر نشان کرد: چشم‌ها یکی از آسیب‌پذیرترین اعضای بدن در برابر اشعه UV هستند. تماس مکرر و بدون محافظ چشم با نور خورشید می‌تواند موجب بیماری‌هایی نظیر آب مروارید شود. به همین دلیل استفاده از عینک‌های آفتابی استاندارد با محافظت کامل در برابر UVA و UVB ضروری است.

وی ادامه داد: عینک‌هایی که با عنوان UV400 در بازار عرضه می‌شوند، توانایی حذف 99 تا 100 درصد اشعه‌های مضر را دارند. با این حال، به دلیل وجود نمونه‌های تقلبی، توصیه می‌شود مردم برای اطمینان از کیفیت و اصالت عینک، تنها از فروشگاه‌های معتبر خرید کنند.

ضد آفتاب مناسب؛ سپری روزانه در برابر نور خورشید

هادیی تصریح کرد: استفاده روزانه از کرم ضد آفتاب نیز یکی از راهکارهای مؤثر در برابر اثرات مخرب پرتوهای فرابنفش است. انتخاب کرم مناسب نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان محافظت دارد. فاکتور مهم در این زمینه SPF یا Sun Protection Factor است که روی تمامی کرم‌های ضد آفتاب درج می‌شود.

وی افزود: برای محافظت مؤثر در برابر تابش‌های شدید، کرم ضد آفتاب باید حداقل دارای SPF 30 یا ترجیحاً 50 باشد. این میزان می‌تواند تا حد زیادی از نفوذ اشعه UV به پوست جلوگیری کند. همچنین نحوه استفاده صحیح از ضد آفتاب اهمیت زیادی دارد: کرم باید حداقل 15 دقیقه پیش از قرار گرفتن در معرض آفتاب استفاده شود، برای تداوم اثر محافظتی، باید هر 2 تا 3 ساعت یک‌بار تمدید شود و افرادی با پوست روشن نسبت به سایرین آسیب‌پذیری بیشتری در برابر نور خورشید دارند و باید بیشتر مراقب باشند.

تهدید واقعی یا بزرگنمایی؟

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: هرچند اشعه فرابنفش در صورت بی‌توجهی می‌تواند تهدیداتی جدی برای پوست و چشم‌ها ایجاد کند، نباید این خطر را بزرگنمایی کرد. با رعایت چند اقدام ساده مانند استفاده از لباس‌های مناسب، ضد آفتاب استاندارد و عینک آفتابی با محافظ UV، می‌توان میزان آسیب را به حداقل رساند، به‌گونه‌ای که در بسیاری از موارد، خطر عملاً به صفر نزدیک می‌شود.

47236

منبع: خبرآنلاین سلامت کودک‌ و خانواده